|
Autor kącika: logopeda Monika Staszewska Tytuły artykułów:
|
| "JAK KSZTAŁTUJE SIĘ MOWA U DZIECI 3 – 4 LETNICH ?" Rozwój mowy dziecka postępuje równolegle z jego rozwojem fizycznym i umysłowym, z rozwojem sprawności narządów artykulacyjnych. Mówienie jednakże jest umiejętnością, której trzeba się uczyć i którą trzeba doskonalić. Czynność tę podejmujemy w wyniku skoordynowanej aktywności układu oddechowego, fonacyjnego (krtani), aparatu artykulacyjnego (warg, zębów, języka, podniebienia twardego i miękkiego, pierścienia zwierającego gardło). Dojrzałość dziecka rozpoczynającego nowy etap życia w przedszkolu powinna objawić się minimalną umiejętnością nawiązywania kontaktów werbalnych, przekazywania informacji, korzystania z przekazów słownych i reagowania na nie. Stan rozwoju mowy dzieci 3 – letnich Dziecko trzyletnie rozumie, co do niego mówimy pod warunkiem, że treści do niego kierowane nie wybiegają poza jego wcześniejsze doświadczenia. Dziecko spełnia polecenia zawierające znane mu wyrazy, np. wskazuje części twarzy, ciała, części zabawek; przynosi przedmioty; próbuje wykonać codzienne czynności według podanych instrukcji słownych, pytane – podaje swoje imię. Trzylatek używa już zdań kilkuwyrazowych, w których wciąż występują błędy gramatyczne np. „ nie mam zabawków, spodniów” zamiast „nie mam zabawek, spodni” Mówi chętnie i dużo. Opowiada o tym co widzi, „myśli głośno”, mówiąc także do siebie. Zaczyna zadawać wiele pytań, gdyż ciekawi go otaczający świat oraz bawi je formułowanie samych pytań. Poprawność realizacji głosek Trzyletnie dziecko powinno wymawiać prawidłowo następujące dźwięki: a, o, e, y, i, ą, ę, p, m, pi, mi, f, w, fi, wi, t, d, n, ń, l. li, ś, ź, ć, dź, k, g, ki, gi, ch, j, ł. U niektórych dzieci trzyletnich zdarza się wymawianie konsekwentne głosek (t, d) zamiast (k, g) oraz mylenie głoski (ch) i (f) co nie stanowi jeszcze problemu. Jeżeli w mowie dziecka czteroletniego pojawia się brak tych dźwięków, to wówczas taki stan wymaga interwencji logopedycznej. Dla mowy dziecka trzyletniego charakterystyczne jest też opuszczanie, zastępowanie lub przestawianie dźwięków. Wiąże się to zwłaszcza w trudnych wyrazach z występowaniem obok siebie grup spółgłoskowych oraz z samą długością wyrazów. Głoski (s, z, c, dz) zaczynają być wymawiane prawidłowo, chociaż bywają jeszcze (do 4 roku życia) artykułowane jako (ś, ź, ć, dź). Sz, ż, cz, dż może jeszcze zastępować ś, ź, ć, dź ,ale również może być zastępowane przez s, z, c, dz. W miejscu (r) coraz częściej pojawia się (l) a nie jak dotychczas (j). Dziecięca wymowa często rozśmiesza opiekunów dziecka i chętnie jest przez nich naśladowana. Należy jednak pamiętać, że wypowiedzi osób dorosłych są wzorem, według którego dziecko uczy się mówić i powinny być zawsze pełne i poprawne a wszystkie głoski wymawiane prawidłowo. Rodzice, dziadkowie i inni dorośli z najbliższego otoczenia dziecka są źródłem prawidłowych wzorów językowych. Nie dopuszcza się naśladowania przez dorosłych „pieszczotliwej” wymowy dziecka, która może nasilać w wymowie wykorzystywanie zamienne głosek ś, ź, ć, dź. Dziecko słyszy i potrafi różnicować wymowę prawidłową, np. ,,samolot’’ i ,,siamolot’’, tylko nie potrafi wymówić jeszcze trudnych dźwięków. Dowodem na to są także uwagi dziecka, takie jak np. ,,nie mówi się siamolot, tylko siamolot ‘’- jako reakcja na wypowiedź mamy naśladującej wymowę dziecka. Sposób połykania Pozornie nie związana z rozwojem mówienia jest umiejętność prawidłowego jedzenia. Dla nauczycielek przedszkoli jest to doskonale znany i często dostrzegany problem, z którym zmagają się w codziennej pracy. Dziecko, które ma kłopoty z jedzeniem, źle gryzie, żuje, w domu było karmione potrawami miksowanymi, nie posługuje się samodzielnie łyżeczką, wymaga pomocy w karmieniu, jest w sytuacji wyróżniającej (a raczej odróżniającej) je na tle dzieci samodzielnych. Zdrowy bowiem trzylatek w zakresie funkcji pokarmowych osiąga poziom osoby dorosłej, tzn. sprawnie gryzie, żuje, połyka, samodzielnie się posługuje łyżką, pije z filiżanki. Warto zaznaczyć, że od momentu wypełnienia łuków dziąsłowych zębami, co następuje ok. 3 roku życia, język nie powinien opuszczać jamy ustnej. Język zalegający lub wsuwany ciągle między zęby uniemożliwia dziecku prawidłowe połykanie śliny i pokarmów. Język, któremu brak tendencji do unoszenia się, spowoduje przetrwanie infantylnego tj. niemowlęcego typu połykania. Takie połykanie odbywa się z towarzyszącym napinaniem warg, skurczem mięśnia bródkowego, ale za to bez udziału mięśni dna jamy ustnej. Brak pionizacji języka może być cechą dziedziczną, częściej jednak działają tu przeszkody mechaniczne, które spychają język w dół. Mam tu na myśli ssanie palca, zbyt długie używanie smoczków i gryzaków, karmienie butelką, nawykowe oddychanie ustami itp. Niemożność pionizacji języka rzutuje też na artykulację niektórych głosek, szczególnie przedniojęzykowych, których artykulacja ulega zdeformowaniu np. międzyzębowa wymowa głosek: t,d,n,l,r,s,z,c,dz. Dziecko w wieku 3 lat prawidłowo powinno połykać ślinę, jak i inne pokarmy stałe i płynne z końcem języka ukierunkowanym do podniebienia. Bardzo ważne jest utrzymanie języka przez cały akt połykania na podniebieniu, a nie tylko w jego fazie początkowej. Szczególnie istotne jest, aby funkcja połykania była właściwa przed wymianą przednich zębów mlecznych na stałe. Brak siekaczy stwarza szczelinę prowokującą język do wciskania się w nią, co powoduje utrwalenie istniejącego nieprawidłowego połykania lub jego nawrót. Wyrastające następnie zęby stałe są przemieszczane lub język swoją ciągłą obecnością uniemożliwia im osiągnięcie płaszczyzny zwarcia. Sposób oddychania Mówienie jest ściśle związane z oddychaniem. U niektórych dzieci jest ono niepoprawne i wynika z nieukończonego procesu dojrzewania psychoruchowego, słabych mięśni oddechowych lub zbyt dużego napięcia mięśniowego, co występuje najczęściej u dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym. Nieprawidłowe oddychanie objawia się następująco:
Oddychanie jest czynnością ważną dla poprawnego mówienia, a także dla prawidłowego rozwoju aparatu artykulacyjnego. Inaczej oddychamy podczas spoczynku (wdech i wydech wykonujemy nosem), inaczej podczas mówienia, ponieważ powietrze wydychane podczas mówienia, wdychane jest głównie ustami, częściowo nosem, a wydychane ustami lub nosem - w zależności od wypowiadanych dźwięków mowy. Ważnym czynnikiem komunikatywności żywej mowy jest płynność wypowiedzi, regulowana prawidłowym, szybkim wdechem i długim, możliwie równomiernym wydechem, po którym odbywa się proces udźwiękowienia całości myślowej. Dzieci w wieku przedszkolnym (3-4- letnie) najczęściej nie wykazują jeszcze w dłuższych wypowiedziach całkowitego zautomatyzowania tego procesu, stąd obserwujemy jak „zachłystują się powietrzem” podczas recytacji wierszy lub w czasie wypowiadania dłuższych zdań, zanikają końcówki wyrazów lub sylaby początkowe. Podsumowując: WŁAŚCIWY TOR ODDYCHANIA przebiega następująco: pobór powietrza nosem (oczyszczone, nawilgocone, ogrzane) język czubkiem dotyka wałka dziąsłowego, wydech ustami. Przy nieprawidłowym oddychaniu ustami język spoczywa biernie na dnie jamy ustnej. Dziecko pobiera zimne, brudne powietrze co powoduje choroby gardła i układu oddechowego a także przerost trzeciego migdałka. Należy obserwować tor oddychania dziecka, długość wydechu i wszystko co towarzyszy oddychaniu. Stosując odpowiednie ćwiczenia oddechowe zwiększa się pojemność płuc, kształtuje się ruchy przepony, uczy ekonomicznego zużywania powietrza w czasie mówienia i wydłużania fazy wydechowej, a także zapobiega się arytmii oddechowej, mówieniu na wdechu, kolizji między rytmem oddychania a strukturą wypowiedzi. Orientacyjny słuch fizjologiczny W 2-4 rok życia dziecko:
Stan rozwoju mowy dzieci 4- letnich Czterolatek rozumie i wykonuje polecenia nauczyciela. Rozumie dłuższe wypowiedzi, w których występują przyimki: pod, na, do, w, przed, obok, za. Potrafi mówić o przeszłości, przyszłości a nie tylko teraźniejszości. Rozpoznaje kolory. Wypowiedzi dziecka mogą być nadal agramatyczne, chociaż dziecko przejawia zaciekawienie poprawnością językową. Dziecko zadaje dużo pytań o znacznym stopniu trudności. Pyta nie tylko „co to jest?”, ale „dlaczego tak się dzieje?”, „po co to?”, „jakie jest?”. Dla stymulacji rozwoju mowy i intelektu ważne są odpowiedzi osób dorosłych udzielane w sposób cierpliwy i wyczerpujący. W wypowiedziach dziecka czteroletniego dostrzec można neologizmy językowe, formy nie używane przez dorosłych np. „Tata to duży czytacz, bo często czyta gazetę”, „Przynieś gracze – będziemy muzykować’’ – przynieś instrumenty. Wypowiedzi dziecka 4- letniego wybiegają poza aktualnie przeżywaną sytuację. Czterolatek potrafi mówić o przeszłości. Wymowa czterolatka staje się bardziej precyzyjna dzięki dalszemu usprawnianiu się narządów artykulacyjnych i pionizacji przedniej części języka. Głoski s, z, c, dz, powinny już brzmieć twardo i podobnie jak ś, ź, ć, dź powinny być wymówione z „zamkniętymi” zębami. Język nie może wsuwać się między zęby. Wymowa międzyzębowa musi zostać skorygowana przez logopedę, nie ustąpi samoistnie, bo nie jest cechą wymowy dziecięcej. U niektórych dzieci obserwujemy artykulację głoski (l), przechodzącą w dźwięk drżący (r) lub nawet pełne wymówienie głoski (r). Niekiedy pojawiają się też głoski (sz, ż, cz, dż), ale ich wymawianie jako s, z, c, dz a także (r ) jako (l) jeszcze w tym okresie jest prawidłowością rozwojową. Nieprawidłowe będzie natomiast zastępowanie głoski (r) przez (ł). W momencie gdy dziecko zamiast „ rak” powie „łak” to taka wymowa już nie mieści się w normach dla wieku. Grozi to przekształceniem (ł) w zdeformowane(r ) wymawiane w tylnej części jamy ustnej, co będzie wymagało oddziaływania logopedycznego. Nie zmuszajmy dziecka do realizacji dźwięku wibrującego ,r’’ poprzez wydłużanie go w swoich wypowiedziach. Nasze intencje mogą bowiem przynieść szkodliwy skutek. Jeżeli aparat mowy nie jest jeszcze przygotowany do wymówienia ,,r’’, dziecko chcąc wytworzyć wibrację, uaktywnia np. zakończenie podniebienia miękkiego i tworzy dźwięk zdeformowany. Jest to zaburzenie wymowy, które trzeba skorygować u logopedy. Literatura:
"KILKA PORAD I WSKAZÓWEK LOGOPEDYCZNYCH DLA RODZICÓW DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM"
Dzieci w wieku przedszkolnym mają często problemy z pionizacją języka (jego ruchami w płaszczyźnie pionowej) i opieraniem czubka języka o podniebienie, które jest jego normalną pozycją spoczynkową. Język albo zalega płasko na dnie jamy ustnej, albo wychodzi poza łuki zębów. W tym drugim przypadku usta dziecka są uchylone. Oba zjawiska są bardzo niepożądane. Ich negatywne zjawiska obserwujemy w trzech płaszczyznach: anatomicznej, fizjologicznej oraz artykulacyjnej. Często dochodzi do wad zgryzu: przodozgryzu (w przypadku płasko zalegającego języka) lub tyłozgryzu (w przypadku międzyzębowego ułożenia czubka języka). Warto zaznaczyć, że od momentu wypełnienia łuków dziąsłowych zębami, co następuje ok. 3 roku życia, język nie powinien opuszczać jamy ustnej. Język zalegający lub wsuwany ciągle między zęby uniemożliwia dziecku prawidłowe połykanie śliny i pokarmów. Język, któremu brak tendencji do unoszenia się, spowoduje przetrwanie infantylnego tj. niemowlęcego typu połykania. Takie połykanie odbywa się z towarzyszącym napinaniem warg, skurczem mięśnia bródkowego, ale za to bez udziału mięśni dna jamy ustnej. Brak pionizacji języka może być cechą dziedziczną, częściej jednak działają tu przeszkody mechaniczne, które spychają język w dół. Mam tu na myśli ssanie palca, zbyt długie używanie smoczków i gryzaków, karmienie butelką, nawykowe oddychanie ustami itp. Niemożność pionizacji języka rzutuje też na artykulację niektórych głosek, szczególnie przedniojęzykowych, których artykulacja ulega zdeformowaniu np. międzyzębowa wymowa głosek: t, d, n, l, r, s, z, c, dz. Przykłady ćwiczeń pionizujących język 1. Można pokazywać prawidłowe układanie języka na sobie. Innym sposobem jest dotykanie końca języka i podniebienia jakimś przedmiotem np. schłodzoną łyżeczką lub palcem dla ułatwienia trafienia nim na właściwe miejsce. 2. Unoszenie języka z pozycji poziomej do podniebienia z wykorzystaniem głoski „l”. Warunkiem skuteczności tej metody jest prawidłowa realizacja tej głoski, tzn. przy górnym wałku dziąsłowym: - Dziecko wymawia słowa z głoską ,,l” np. lala, Lila, lak, lok, lampa, Ala, Ola..... - Dziecko powtarza zdania: „Alka lubi lalę Oli”, „Latem latają motyle”, „Ela lubi lody” itp. 3. Zabawa w ,,Język Alów” Główną zasadą tego języka jest dodawanie ,,al.” do wyrazów kończących się spółgłoską, np. lis – lisal, pies – piesal, kot – kotal, dom – domal oraz ,,la” do wyrazów zakończonych samogłoską, np. oko – okola, usta – ustala, mama – mamala, krowa – kowala. 4. Zabawa w ,,Język na gumce”. Dziecko wymawia sylaby typu: al, ol, ul, el przy szeroko otwartych ustach. Nauka prawidłowego połykania śliny Ćwiczenia polegają na uczeniu dziecka połykania śliny z końcem języka ukierunkowanym do podniebienia. Trudność polega na utrzymaniu języka przez cały akt połykania na podniebieniu, a nie tylko w jego fazie początkowej. Zachowanie języka sprawdza się w sposób następujący: trzymając prawą ręką głowę dziecka od tyłu, dwoma palcami lewej ręki rozchyla się wargi, a kciuk układa na krtani; polecamy unieść język do podniebienia, zaciskając zęby i przełknąć ślinę. Nieprawidłowemu połknięciu towarzyszy przeważnie napinanie warg, często ,,za wszelką cenę’’, co wyczuwa się pod rozchylającymi wargi palcami i jest momentem utwierdzającym o takim połykaniu. Wynika to z faktu przeciwstawiania warg, szczególnie dolnej, naporowi języka do przodu i ma na celu powstrzymanie go przed wysunięciem poza jamę ustną. W takim przypadku należy powtórzyć ćwiczenie od początku. Ćwiczenie połykania śliny powinny być wykonywane możliwie często w ciągu dnia. Równocześnie należy przypominać dziecku o konieczności trzymania języka cały czas na podniebieniu, szczególnie przed każdym posiłkiem. Ma to na celu wytworzenie skojarzenia ułożenia języka w czasie ćwiczeń z przełykaniem płynnych i stałych pokarmów. Sprawą niezwykle ważną jest osiągnięcie prawidłowego przebiegu połykania od początku do końca dla osiągnięcia celu w postaci zmiany sposobu połykania pokarmów. Połykanie z językiem uniesionym do podniebienia i bez towarzyszącego napięcia warg jest dowodem opanowania przez ćwiczącego tego etapu i pozwala na przejście do dalszej nauki. Szczególnie ważne jest, aby funkcja połykania była właściwa przed wymianą przednich zębów mlecznych na stałe. Brak siekaczy stwarza szczelinę prowokującą język do wciskania się w nią, co powoduje utrwalenie istniejącego nieprawidłowego połykania lub jego nawrót. Wyrastające następnie zęby stałe są przemieszczane lub język swoją ciągłą obecnością uniemożliwia im osiągnięcie płaszczyzny zwarcia. Nauka oddychania przez nos Działaniom rodziców powinna stale towarzyszyć dbałośc o zamknięcie buzi dziecka, a tym samym przeciwdziałanie niefizjologicznemu oddychaniu ustami. W tym celu rodzice powinni: - zakładać dzieciom czapeczki z zapięciem pod brodą, - obserwować i domykać ustu podczas snu, jeśli są uchylone, - szybko odzwyczajać dziecko od ssania pustego smoczka, - przypominać dzieciom otwierającym usta o ich zamknięciu – jeśli oczywiście dziecko nie jest przeziębione i może oddychać nosem, - stosować ćwiczenia mięśnia okrężnego ust za pomocą plastikowej płytki przedsionkowej, którą można kupić w sklepie ze sprzętem medycznym. Dziecko zakłada ją pod wargi, następnie mocno zaciska usta. Z kolei palcem założonym na kółko odciąga płytkę do przodu, aż do odczucia zmęczenia, po czym rozluźnia wargi, odpoczywa i powtarza ćwiczenie od początku. Napinanie mięśni warg powinno się odbywać ok. 10 razy dziennie po ok. 3 minuty. Decydująca jest tutaj systematyczność, mająca na celu uzyskanie nawyku zamykania ust i oddychania przez nos. Czasami zachodzi konieczność zmiany kształtu płytki, która uraża śluzówkę swoimi zbyt zagiętymi końcami. Uzyskujemy to przez jej rozgięcie po uprzednim uplastycznieniu w bardzo gorącej wodzie i z kolei utrwaleniu nowego kształtu w zimnej. - uczyć dziecko automasażu warg: dziecko kładzie palce wskazujące na górnej wardze, kciuki zaś na dolnej ( zwrócone koniuszkami do siebie) i masuje równocześnie i masuje równocześnie, symetrycznie prawą ręką – w prawo, lewą – w lewo, na zewnątrz w kierunku kącików. Przy tym samym ułożeniu palców – lekko wyciąga wargi do przodu. Dla uatrakcyjnienia ćwiczeń proponuję zabawę w „konika”: cmokamy, gdy konik ma ruszyć z miejsca, kląskamy, naśladując stukot końskich kopyt, parskamy, wołamy „prrr”, gdy chcemy żeby się zatrzymał.
LITERATURA:
„STYMULOWANIE ROZWOJU MOWY DZIECKA” Mowa jest podstawowym środkiem porozumiewania się ludzi między sobą. Ma ona wpływ na procesy myślenia i działania. Dzięki niej wyrażamy swoje myśli, opinie, dążenia, prośby. Dzięki niej zaspokajamy swoje potrzeby np. potrzebę kontaktu z drugim człowiekiem, potrzebę uznania, samorealizacji. Mowa ma również znaczący wpływ na rozwój społeczny i emocjonalny człowieka, bo dzięki niej człowiek może nie tylko porozumiewać się z innymi, ale wyrażać swoje uczucia: radość, smutek, gniew, przygnębienie, entuzjazm. Współczesny język cechują ubóstwo, bylejakość, niedbała mowa. Styl życia, pośpiech, rozwój techniki spowodowały modę na porozumiewanie się szybkie i skrótowe. Wypowiedzi dzieci i młodzieży charakteryzuje ubogie słownictwo oraz niedbałość w zakresie składni i wymowy. Niewątpliwie mają na to wpływ środki masowego przekazu, które niestety nie dostarczają nam prawidłowych, pozytywnych wzorców porozumiewania się słowem. Na uwagę zasługuje zatem rozwijanie i kształtowanie mowy i języka w czasie uczęszczania dziecka do przedszkola. Jest to okres najintensywniejszego rozwoju dziecka w każdej sferze, również językowej. W trosce o rozwój językowy naszych dzieci proponuję przykłady zabaw, które ułatwią im porozumiewanie się, i wskazówki, które wzmocnią ten proces. Ćwiczenia rozwijające słownictwo Zbyt ubogi zasób słów ogranicza zarówno rozumienie tego, co mówimy do dziecka, jak i formułowanie przez niego pełnej wypowiedzi. Ćwiczenia rozwijające słownictwo są ściśle połączone z zajęciami dotyczącymi rozumienia poleceń słownych. Ćwiczenia te mogą i powinny być prowadzone przy każdej okazji, wtedy gdy dziecko obserwuje to, o czym mówimy np. podczas ubierania się uczymy nazw ubrań i ich części ( rękaw, kołnierz, kieszeń itp. ), podczas jedzenia uczymy nazw produktów żywnościowych, ich cech ( słodki, kwaśny), nazw wykonywanych czynności (liżę, gryzę, połykam itd.). Spacer, jazda autobusem to także doskonały moment do ćwiczeń rozwijających słownictwo. Ważne są tu następujące zasady:
Ćwiczenia słuchowePolegają na rozpoznawaniu dźwięków pochodzących z otoczenia.
Wskazówki stymulujące rozwój mowy
Rodzicu, dbaj o rozwój mowy swojego dziecka! BIBLIOGRAFIA:
"ZALECENIA LOGOPEDYCZNE W PRZYPADKU WADLIWEJ WYMOWY GŁOSEK: S, Z, C, DZ" SYGMATYZM MIĘDZYZĘBOWY Sygmatyzm międzyzębowy jest łatwy do zidentyfikowania, gdyż dolna szczęka w mniejszym, lub większym stopniu jest opuszczona, a czubek języka wysuwa się między zęby. Zalecenia: - eliminujemy użycie smoczków i butelek, których długotrwałe używanie jest często główną przyczyną międzyzębowej artykulacji głosek, - ćwiczenie szerokiego języka – dziecko rozpłaszcza język i ujmuje go między zęby przedtrzonowe. W tej pozycji języka swobodnie wdycha i wydycha powietrze, - zwracamy uwagę na wadę zgryzu, która uniemożliwia terapię logopedyczną (szczególnie w przypadku zgryzu otwartego) - niezbędna w tym wypadku jest konsultacja z ortodontą, - stosujemy ćwiczenia na cofanie języka w głąb jamy ustnej, język ułożony za zębami na dole, - stosujemy dmuchanie przez słomkę przy zaciśniętych zębach, - możemy zastosować ćwiczenia z zapałką, którą wkładamy między zęby (niemożliwia to wysuwanie czubka języka oraz opuszczanie szczęki dolnej), - zwracamy uwagę na połykanie, które może odbywać się w sposób nieprawidłowy tzw. infantylny sposób połykania (język nie jest oparty o podniebienie, lecz wysunięty między zęby) - stosujemy wówczas ćwiczenia wpływające na prawidłowy sposób połykania z językiem skierowanym ku górze), - początkowo prowadzimy ćwiczenia głosek przy zaciśniętych zębach (aby język nie wysuwał się między zęby). Ćwiczenia rozpoczynamy od głoski ,,s’’, następnie głoski: z, c, dz. Stosujemy etapy terapii przedstawione poniżej:
SYGMATYZM BOCZNY Sygmatyzm boczny powstaje wtedy, gdy język układa się niesymetrycznie i powietrze kierowane jest w bok. Cel ćwiczeń: wypracowanie umiejętności emitowania powietrza środkiem języka. Zalecenia: - dmuchanie na czubek języka wysunięty między wargi ( przy pustych policzkach i lekko przyciśniętych do zębów kącików ust), - gwizdanie, - żucie brzegów języka, - dmuchanie do rulonika z języka, - dmuchanie do wody przez plastikową rurkę, albo dmuchanie przez kluczyk z dziurką (gwizdać przy zębach, nie przy wargach), - polecamy mocne przyciskanie do zębów kącików ust, przez co powietrze może wypływać tylko przez zęby przednie, a nie całym szerokim strumieniem, co powoduje przytępienie brzmienia głoski ,,s’’. Ćwiczenia rozpoczynamy od głoski ,,s’’, gdyż łatwiej jest właściwie skierować strumień powietrza. Stosujemy ćwiczenia dmuchania wprost, polecając dziecku rozchylić usta i oprzeć czubek języka o dolne zęby. Stosujemy również następujące ćwiczenie: polecamy dziecku, aby czubek języka włożyło między zęby, potem żeby dmuchało przeciągłe w linii środkowej np. na palec przed ustami. Następnie żeby podczas dmuchania zbliżyło zęby do siebie, rozciągnęło usta do uśmiechu i stopniowo wycofywało język za zęby ( można pomóc cofnąć język szpatułką). Po uzyskaniu właściwego brzmienia głoski s stosujemy etapy terapii głoski przedstawione powyżej. "Ćwiczenia oddechowe w terapii logopedycznej"Należy pamiętać, że : 1. Ćwiczenia oddechowe możemy prowadzić w przewietrzonym pokoju lub latem na powietrzu. 2. Przedłużanie wydechu nie może doprowadzić do opróżnienia płuc z tzw. powietrza zapasowego. 3. Pojemność płuc dziecka jest mniejsza niż u osób dorosłych, więc zawody typu ,,kto dłużej będzie dmuchał'' zawsze wygra osoba dorosła, a nie dziecko. Cel ćwiczeń: - rozszerzenie pojemności płuc; - nauka ekonomicznego zużywania powietrza; - wydłużenie fazy wydechowej; - rozruszanie przepony; - uzyskanie synchronizacji między rytmem oddychania a strukturą wypowiedzi; - wzmocnienie mięśni biorących udział w oddychaniu; - uspokojenie po większym wysiłku fizycznym lub psychicznym Propozycje ćwiczeń:
Robimy wdech i równocześnie podnosimy ręce w bok, a przy wydechu przesuwamy ręce do przodu i krzyżujemy je. Wdech - ręce na biodrach, skłon w bok, wydech w pozycji wyprostnej
! Zabawę można uatrakcyjnić wykorzystując: małe zabawki, klocki, książki, które umieszczamy na brzuchu dziecka. Zarówno wdech jak i wydech muszą być powolne i równomierne z chwilowym zatrzymaniem powietrza tak, aby przedmiot znajdujący się na brzuchu nie spadł. Przy prawidłowym wdechu brzuch unosi się do góry, przy wydechu opada.
! Zamiast liczenia można wprowadzić wyliczanki, np. nos- kos, szynka – maszynka. Liczenie można połączyć z wypowiadaniem rymowanek z pauzą pomiędzy jednym a drugim, np. jeden, dwa, trzy (pauza), bocianki - skakanki wdech z wyciągnięciem rąk za głowę, wydech z opuszczeniem rąk do tułowia
Dzieci wymawiają samogłoski w parach: eoeoeoeoe..... - naśladują wóz policyjny iuiuiuiuiuii........ - naśladują karetkę pogotowia eueueueue......- udają wóz strażacki lub Dzieci naśladują kichanie: aaaaaaaa - ( prowadzący podnosi ręce do góry) - psik! ( opuszcza je na dół) Potem; ooooo - psik, uuu - psik,, eeee - psik,
! zmianom pozycji - z niskiej na wysoką - zawsze towarzyszy wdech; skłonom i skrętom - wydech.
PERCEPCJA SŁUCHOWA – W TEORII I PRAKTYCE Percepcja słuchowa to zdolność do odbioru dźwięków, ich rozpoznawania i różnicowania, a także interpretowania przez odniesienie do poprzednich doświadczeń. Poziom rozwoju percepcji słuchowej w zasadniczy sposób decyduje o postępach w rozwoju mowy oraz możliwościach opanowania umiejętności czytania i pisania. Podstawą odbioru mowy oraz mechanizmu czytania i pisania ze słuchu jest identyfikacja i różnicowanie bodźców oraz powiązanie ich z określoną treścią. Warunkiem rozwoju spostrzeżeń słuchowych jest anatomicznie nieuszkodzony i funkcjonalnie sprawny analizator słuchowy, odpowiedzialny za słuch fizjologiczny. Istotnymi funkcjami dla rozwoju percepcji słuchowej są:
Rozwijanie percepcji słuchowej pozwoli dzieciom skuteczniej pokonywać trudności w:
Ćwiczenia analizy i syntezy sylabowej i głoskowej dla dzieci 5 – 6 - letnich
|